1. Chứng chỉ lưu ký là gì?

Theo khoản 8 Điều 4 Luật chứng khoán 2019 quy định: "Chứng chỉ lưu ký là loại chứng khoán được phát hành trên cơ sở chứng khoán của tổ chức được thành lập và hoạt động hợp pháp tại Việt Nam".

Theo định nghĩa theo Tiếng Anh: Chứng chỉ lưu kí trong tiếng Anh là Depositary Receipts; viết tắt là DR.

Chứng chỉ lưu kí (DR) là loại chứng khoán được giao dịch tại sở giao dịch chứng khoán trong nước, bằng đồng nội tệ và đại diện cho cổ phiếu của các công ty nước ngoài. 

2. Các loại chứng chỉ lưu kí

Có hai loại chứng chỉ lưu kí là chứng chỉ lưu kí toàn cầu (Global Depositary Receipt – GDR) và chứng chỉ lưu kí tại Mỹ (American Depositary Receipt – ADR). 

Chứng chỉ lưu kí toàn cầu là loại chứng chỉ lưu kí được phát hành bên ngoài quốc gia của công ty có cổ phiếu cơ sở và bên ngoài Hoa Kỳ. Ngân hàng lưu kí phát hành GDR thường có trụ sở hoặc chi nhánh tại quốc gia nơi có sở giao dịch chứng khoán mà chứng chỉ lưu kí được giao dịch. 

Lợi thế của GDR là nó không bị lệ thuộc bởi các qui định liên quan đến tỉ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài hay các qui định về kiểm soát dòng vốn của các quốc gia nơi các công ty phát hành cổ phiếu đóng trụ sở bởi nó được phát hành ở nước ngoài. 

Chứng chỉ lưu kí tại Mỹ (ADR) là chứng chỉ lưu kí được định bằng USD và được giao dịch trên các sở giao dịch chứng khoán của Mỹ như những cổ phiếu thường. Được tạo ra đầu tiên vào năm 1927, ADR là loại chứng chỉ lưu kí lâu đời nhất và hiện tại cũng là loại chứng chỉ lưu kí được giao dịch phổ biến nhất. ADR tạo điều kiện cho các công ty nước ngoài có thể huy động vốn từ các nhà đầu tư Mỹ.

3. Chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết có phải là cổ phần phổ thông không?

Theo quy định tại Điều 140 Nghị định 155/2020/NĐ-CP:

Chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết là một loại chứng khoán do công ty con của Sở giao dịch chứng khoán phát hành cho nhà đầu tư nước ngoài trên cơ sở cổ phiếu của công ty niêm yết, đăng ký giao dịch.

Theo đó, Người sở hữu chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết có lợi ích kinh tế và nghĩa vụ tương ứng với cổ phần phổ thông cơ sở, trừ quyền biểu quyết.

Tổ chức phát hành có quyền tham dự Đại hội đồng cổ đông và biểu quyết trong trường hợp tổ chức phát hành cổ phiếu cơ sở lấy ý kiến cổ đông về việc hủy niêm yết nhưng không có các quyền khác về kinh tế liên quan đến cổ phiếu đó.

Mặt khác, khoản 6 Điều 114 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định như sau:

Các loại cổ phần

...

6. Cổ phần phổ thông được dùng làm tài sản cơ sở để phát hành chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết được gọi là cổ phần phổ thông cơ sở. Chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết có lợi ích kinh tế và nghĩa vụ tương ứng với cổ phần phổ thông cơ sở, trừ quyền biểu quyết.

Như vậy, Chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết được hiểu là loại chứng chỉ lưu ký được phát hành dựa trên tài sản cơ sở là cổ phần phổ thông và có thể hiểu bản thân nó không phải là cổ phần. Vì vậy, việc sở hữu chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết sẽ không dẫn đến sự thay đổi về tỷ lệ vốn mà các nhà đầu tư đang nắm giữ trong công ty cổ phần đồng thời không làm ảnh hưởng đến vốn điều lệ của công ty cổ phần.